Ο καρκίνος θεωρείται η μάστιγα της σύγχρονης εποχής και αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα υγείας που καλείται να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος. Ο όρος καρκίνος ή νεοπλασματική νόσος αναφέρεται σε μία ομάδα ασθενειών των κυττάρων που έχουν σχέση με την αφύσικη κυτταρική ανάπτυξη, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο της εισβολής ή διάδοσης σε άλλα μέρη του σώματος.
Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία ραγδαία αύξηση των περιστατικών καρκίνου σε παγκόσμια κλίμακα. Το γεγονός αυτό οδήγησε την επιστημονική κοινότητα να κατατάξει την συγκεκριμένη ασθένεια ως μία από τις 10 πιο σημαντικές απειλές για την ανθρώπινη ζωή.
Στην παρακάτω συνέντευξη η ιατρός και πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας (Παράρτημα Κέρκυρας ), Μαρία Γονίδη, θα μας δώσει χρήσιμες πληροφορίες γύρω από αυτή τη νόσο, θα μας εξηγήσει τον καταλυτικό ρόλο που παίζει η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου, θα μας μιλήσει σχετικά με τα νέα θεραπευτικά σχήματα που δοκιμάζουν οι επιστήμονες και τέλος θα μας ενημερώσει για τις δράσεις της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας, της μεγαλύτερης Ιατροκοινωνικής Οργάνωσης στο χώρο της Ογκολογίας στην χώρα μας.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια ραγδαία αύξηση των περιστατικών καρκίνου σε παγκόσμια κλίμακα. Κατά τη γνώμη σας ποιοι παράγοντες έχουν συμβάλλει σε αυτό;
Τα τελευταία χρόνια πράγματι παρατηρείται αύξηση των περιπτώσεων του καρκίνου σε παγκόσμιο επίπεδο, γεγονός που ανάγκασε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να κατατάξει τον καρκίνο σαν μια από τις 10 απειλές της ανθρωπότητας. Δεδομένου ότι ο καρκίνος οφείλεται σε πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες, η αντιμετώπιση του είναι πολυδιάστατη. Από τους παράγοντες κινδύνου κάποιοι είναι τροποποιήσιμοι, δηλαδή επηρεάζονται από τη βούλησή μας και κάποιοι είναι μη τροποποιήσιμοι. Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν η κληρονομικότητα και οι γενετικές μεταλλάξεις, η μόλυνση του περιβάλλοντος, η επιβάρυνση σε συγκεκριμένα επαγγέλματα (υπερέκθεση σε ακτινοβολία, αμίαντος, χρωστικές, πτητικές ουσίες κλπ) η έκθεση σε συγκεκριμένους ιούς όπως ο ιός HPV, η υπεριώδης ακτινοβολία, η παχυσαρκία, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η χρήση καπνού, η αποφυγή σωματικής άσκησης, η ανεξέλεγκτη χρήση ορμονών. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι μόνο το 10% της εμφάνισης καρκίνου οφείλεται σε γενετικές μεταλλάξεις, ενώ το 27% των θανάτων οφείλεται στην υπερβολική κατανάλωση καπνού ή αλκοόλ. Το ζητούμενο είναι η πρόληψη, η έγκαιρη διάγνωση και η πρόσβαση στις σύγχρονες θεραπείες αλλά και στην υποστηρικτική φροντίδα.
Στο «ταξίδι» ενός καρκινοπαθούς η ψυχολογία επηρεάζεται βαθιά –όπως είναι αναμενόμενο– και είναι αρκετά ευμετάβλητη. Πόσο αλληλένδετη είναι η ψυχική υγεία ενός ασθενούς με την αποτελεσματικότητα της θεραπείας;
Ο καρκίνος ακόμα και σήμερα με την τεράστια εξέλιξη της βιολογίας, μοριακής βιολογίας και τεχνολογίας που μας δίνει όπλα κατανόησης και αντιμετώπισης, αποτελεί για τους ασθενείς και το περιβάλλον τους πεδίο φόβου και προκατάληψης. Εξακολουθεί να κυριαρχεί ο φόβος της έντονης ανασφάλειας, της απώλειας. Επιστημονικά έχει πλέον αποδειχτεί ότι η ψυχολογική κατάσταση του ασθενούς παίζει σημαντικότατο ρόλο στην έκβαση της νόσου. Η ζωή είναι ωραία και συνεχίζεται και μετά τον καρκίνο και για αυτό το λόγο πλέον μπορούμε να μιλάμε για την ευεξία και την υγεία. Τον συνεχή δηλαδή αγώνα που ο κάθε ένας από εμάς χρειάζεται να δίνει καθημερινά, μέσα από το προσωπικό του ταξίδι για μια θετική στάση ζωής και επί της ουσίας συμπεριλαμβάνει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα ερεθίσματα από το περιβάλλον και κατά συνέπεια τον τρόπο που ανταποκρινόμαστε, με στόχο την υγεία. Η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία έχει δημιουργήσει και λειτουργεί το Κέντρο για την Υποστήριξη την Εκπαίδευση και την Έρευνα στην Ψυχοκοινωνική Ογκολογία με εξειδικευμένους επαγγελματίες ψυχικής υγείας και ανοιχτή τηλεφωνική γραμμή στο 215 215 21 21.
Εδώ και κάποιο διάστημα γίνεται μία μεγάλη προσπάθεια στην εφαρμογή νέων θεραπειών όπως η ανοσοθεραπεία, είτε ως μεμονωμένη θεραπεία είτε σε συνδυασμό με τη προσθήκη χημειοθεραπευτικών σχημάτων. Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι πιο πολλά υποσχόμενες θεραπείες για την καταπολέμηση του καρκίνου αυτή τη στιγμή;
Όπως είπαμε και προηγουμένως, η τεράστια εξέλιξη της βιολογίας, της μοριακής βιολογίας και της τεχνολογίας μας δίνει όπλα κατανόησης και αντιμετώπισης του καρκίνου. Σε αυτό το πλαίσιο δημιουργήθηκε η Ιατρική Ακριβείας που λαμβάνει υπόψιν τη μοναδικότητα του κάθε ασθενούς, με βάση το γενετικό προφίλ και τα κλινικά ευρήματα στην κατεύθυνση εφαρμογής θεραπειών που στοχεύουν σε ειδικούς παθολογικούς μηχανισμούς. Έτσι, πέρα από τα κλασικά όπλα της χημειοθεραπείας και ακτινοβολίας, η σύγχρονη ιατρική θεραπευτική προσέγγιση στρέφεται στην εξατομικευμένη θεραπεία. Οι σύγχρονες θεραπευτικές αγωγές, τις οποίες κατέχουν και εφαρμόζουν οι Έλληνες υγειονομικοί, έχουν βελτιώσει αισθητά την ποιότητα της ζωής των ασθενών, δημιουργώντας ένα κλίμα αισιοδοξίας για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα στο μέλλον.
Έχουν περάσει ήδη δυο χρόνια από την εμφάνιση του Κορωναϊού. Κατά πόσο και με ποιο τρόπο έχει επηρεάσει η πανδημία τη διαχείριση της νόσου του καρκίνου;
Μπορεί η πανδημία από τον ιό SARS-CoV-2 να απασχόλησε το ενδιαφέρον της Πολιτείας, των ΜΜΕ καθώς και των πολιτών και να αποτέλεσε αναγκαστικά υγειονομική προτεραιότητα, όμως ο καρκίνος συνέχισε και συνεχίζει να αποτελεί ακόμα πιο συχνή και επικίνδυνη νόσο, γι’ αυτό δεν πρέπει να αποσυρθεί από το προσκήνιο του δημόσιου ενδιαφέροντος. Παρατηρήθηκε διεθνώς μία υστέρηση σ’ ό,τι αφορά τον αριθμό των πολιτών που προσήλθαν για εξετάσεις έγκαιρης διάγνωσης, ενώ επιστημονικές μελέτες επισήμαναν πως και η καθυστέρηση που καταγράφηκε στην προσέλευση για εξέταση συμπτωματικών ασθενών θα οδηγήσει το επόμενο χρονικό διάστημα στην αύξηση του ποσοστού διαγνώσεων πιο προχωρημένων καρκίνων. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι σύμφωνα με στοιχεία του Π.Ο.Υ. το 2021 διαγνώστηκαν παγκοσμίως 20.000.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου και έχασαν τη ζωή τους.
Πώς μπορεί η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του;
Κάθε χρόνο οι νέες περιπτώσεις καρκίνου στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, ανέρχονται σε 68.000, ενώ οι θάνατοι στους 33.000. Παράλληλα, εκατοντάδες χιλιάδες είναι οι ασθενείς που επιζούν μετά την εμφάνιση της νόσου για αρκετά, έως πάρα πολλά, χρόνια.
Οι αριθμοί είναι ανησυχητικοί και οι πιο αποτελεσματικές μέθοδοι για τη μείωση τους και την ελάφρυνση της επιβάρυνσης που προκαλεί ο καρκίνος σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο, είναι η αποφυγή των καρκινογόνων παραγόντων (πρωτογενής πρόληψη) και η πρόωρη (έγκαιρη) διάγνωση (δευτερογενής πρόληψη). Με αυτές μπορούν να μειωθούν κατά περίπου 30% οι νέες περιπτώσεις και να βελτιωθεί σημαντικά η θνησιμότητα.
“Όμως, πέρα από την πρόοδο της επιστήμης και την επάρκεια γνώσεων και ικανοτήτων των υγειονομικών μας, εξακολουθεί να είναι ζητούμενο στη χώρα μας, η βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας, για να μπορούν όλοι οι πολίτες, ανεξάρτητα του τόπου κατοικίας, της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης, ή των πεποιθήσεων τους, να έχουν ίσες δυνατότητες πρόσβασης σε έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση καθώς και θεραπεία, σε αξιοπρεπείς συνθήκες”, σημειώνει η ΕΑΕ. Υπογραμμίζει τέλος ότι “ο καρκίνος δεν είναι μόνο ιατρικό, αλλά και κοινωνικό πρόβλημα. Χρειάζεται επομένως, την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στον αντικαρκινικό αγώνα και τη χάραξη και πιστή εφαρμογή των κατάλληλων πολιτικών από το κράτος. Ο καρκίνος είναι ατομική, κοινωνική και κρατική ευθύνη“. Οι δράσεις πρόληψης και προσυμπτωματικού ελέγχου πρέπει να είναι συνεχείς και σταθερές με στόχο την αύξηση της αποτελεσματικότητας, τη μεγιστοποίηση του οφέλους και την ελαχιστοποίηση της βλάβης όπως δηλώνει ο Π.Ο.Υ..
Στις 27 και 28 Ιουλίου θα πραγματοποιηθεί στον Κήπο του Λαού, στην Παλαιά Πόλη της Κέρκυρας, ένα διήμερο δράσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων με στόχο την προαγωγή της υγείας και της ευεξίας. Θα θέλατε να μας μιλήσετε σχετικά με αυτή την δράση;
Η εκδήλωση διοργανώνεται από το παράρτημα Κέρκυρας της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας (ΕΑΕ) και τον σύλλογο φίλων του ΓΝΚ «Συμπλέω» με συνδιοργάνωση της Πινακοθήκης του Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων. Σε αυτήν την εκδήλωση με θέμα ΕΥΕΞΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ θα υπάρχει μια πολύπλευρη, αισιοδοξούμε διαφορετική, προσέγγιση με κεντρικό ομιλητή τον Πρόεδρο της ΕΑΕ κ. Φιλόπουλο αλλά και με δράσεις όπως η ομάδα NLP που θα ασχοληθεί με την συνύπαρξη ασθένειας και ευεξίας, συζήτηση σχετικά με την πρόληψη, τραγούδι, χορός, καθώς και μία έκθεση ζωγραφικής. Συγχρόνως θα γίνονται λήψεις στοματικού επιχρίσματος για υποψήφιους δότες Μυελού των Οστών, σε συνεργασία με τον «Φάρο Ζωής»
Ποιοι είναι οι στόχοι της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας και ποιες δράσεις αναμένεται να λάβουν χώρα μέχρι το τέλος του 2022;
Η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία, με έτος ίδρυσης το 1958, είναι η μεγαλύτερη Ιατροκοινωνική Οργάνωση στο χώρο της Ογκολογίας, με χιλιάδες μέλη σε όλη την Ελλάδα και στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου. Διαθέτει κινητές μονάδες μαστογράφου, διοργανώνει ενημερωτικές εκδηλώσεις, δημοσιεύει και διανέμει φυλλάδια ενημέρωσης για τον πληθυσμό, διατηρεί κέντρο επικοινωνίας με όλες τις σύγχρονες μορφές καθώς και κέντρο υποστήριξης που προσφέρει καθοδήγηση σε λειτουργούς υγείας και επιμελείται τη στήριξη ασθενών και φροντιστών, και γενικά βρίσκεται στην πρώτη γραμμή για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη. Με το πρόγραμμα «ΑΡΙΑΔΝΗ» προσφέρεται υποστήριξη σε νεαρούς ασθενείς ηλικίας 18-40 ετών (ογκολογικούς ασθενείς). Μέχρι το τέλος του 2022 προγραμματίζεται μια μεγάλη πεζοπορία με συμμετέχοντες από όλη την Ελλάδα, για την οποία, σύντομα, θα προβούμε σε ανακοινώσεις.
